قرنیه یک بافت شفاف و فاقد رگ خونی است که يک پنجم قدامي دیواره کره چشم را تشکیل میدهد (شکل شماتيک شکل2 و6 و7 از فایل 1). قرنیه به واسطه یک لایه اشک در تماس با محیط خارج قرارمیگیرد و عملکرد آن شامل موارد ذيل ميباشد:
- اجازه ورود نور به داخل چشم.
- تشکیل تصویر واضح برروی شبکیه.
- محافظت از محتویات داخل چشم در برابر عوامل خارجی مانند میکروبها.
ابعاد قرنیه در یک فرد بالغ حدود 12-11 میلیمتر در محور افقی و 11-9 میلیمتر در محور عمودی میباشد. ضخامت آن در مرکز نیم میلیمتر است که به تدریج به سمت محیط افزایش یافته و به حدود7/0 میلیمتر میرسد. انحنا قرنیه به نحوی است که دوسوم قدرت انکساری چشم یعنی حدود44-40 دیوپتر را تامین میکند. شفاف بودن قرنیه به سه عامل بستگی دارد:
الف- فقدان عروق خونی در قرنیه.
ب- آرایش منظم رشتههای کلاژن که بافت اصلی قرنیه را تشکیل میدهند.
ج- تنظیم محتوی آب قرنیه که توسط عملکرد صحیح سلولهای آندوتلیوم قرنیه صورت میگیرد.
اختلال هریک از موارد فوق باعث ایجاد کدورت و کاهش بینایی میشود. تغذیه و اکسیژن رسانی به قرنیه از سه منبع مختلف صورت میگیرد که شامل لایه اشک، مایع زلالیه و عروق خونی واقع در محیط قرنیه میباشد. قرنیه از پنج لایه مختلف تشکیل شدهاست (شکل پاتولوژي قرنيه(شکل1 فایل1)). گروهی از محققین لایه اشک را که در جلوی قرنیه واقع شدهاست و نقش مهمی در حفظ سلامتی آن دارد لایهای از قرنیه محسوب میکنند. به هر حال لایههای اصلی قرنیه از خارج به داخل عبارتند از:
- لایه اپیتلیوم که وظیفه اصلی آن پوشاندن سطح قرنیه و حفاظت از آن در برابر عوامل میکروبی میباشد به همین دلیل ترمیم مناسب اپیتلیوم پس از عمل پیوند قرنیه جهت موفقیت عمل پیوند ضروریست.
- لایه بومن که یک لايه کلاژنی فاقد سلول میباشد که ضخامت آن حدود12میکرون بوده و در زیر لایه اپیتلیوم واقع شده است.
- لایه استروما که بیش از 90درصد ضخامت قرنیه را تشکیل میدهد و شامل سلولهای قرنیه (کراتوسیت) و رشتههای کلاژن میباشد. آرایش منظم رشتههای کلاژن و محتوای تنظیم شده آب توسط سلولهای آندوتلیوم و فقدان رگ خونی در آن باعث شفافیت این لایه میشود. اعمال پیوند قرنیه به روش لایهای عمدتا بر روی این لایه صورت میگیرد.
- غشا دسمه که یک غشا ارتجاعی نازک بوده و ضخامت آن حدود10-8 میکرون میباشد. این لایه بهعنوان غشا پایه لایه سلولهای آندوتلیوم عمل میکند.
- لایه آندوتلیوم که یک لایه تک سلولی به ضخامت 5 میکرون است و عمدتا از سلولهای شش ضلعی تشکیل شدهاست. این سلولها فاقد توانایی تکثیر بوده و تعداد آنها در بدو تولد حداکثر میباشد که با افزایش سن تعداد آن ها به تدریج کاهش مییابد. نقش این لایه تنظیم محتوای آب قرنیه و حفظ شفافیت آن میباشد. آسیب این لایه در برخی از اعمال جراحی داخل چشمی موجب تورم قرنیه و کاهش شفافیت آن میشود.